Jan Heins keuze: de mooiste filmfoto's uit de collectie van EYE

Het was het einde van een tijdperk: Jan-Hein Bal, beheerder van de collectie filmfoto’s, heeft na eenenveertig jaar afscheid genomen van EYE. Daarom hebben we Jan-Hein (die overigens nog wel als vrijwilliger blijft werken bij EYE, maar nu bij de affichecollectie) gevraagd zijn favoriete foto’s te kiezen uit de meer dan 700.000 foto-items in de collectie: van stills, setfoto's en portretten tot prentbriefkaarten en lobbycards. Wat maakt voor hem een filmfoto bijzonder? Hoe verzamelde hij al die foto’s? En welke beelden staan in zijn geheugen gegrift?

 

Jan-Hein aan het werk bij het Filmmuseum in 2000

In de eerste helft van zijn carrière, vanaf 1973, werkte Jan-Hein als bibliotheekmedewerker bij het toenmalige Filmmuseum. 'Toen er rond 1991 een reorganisatie kwam, stelde toenmalig directeur Hoos Blotkamp voor dat ik op een andere afdeling ging werken. De Filmgerelateerde collecties waren nog onbemand, dus ik kon kiezen wat ik wilde doen, een enorme luxe.’

 

Het leukste aan zijn werk vond hij het identificeren van foto's. ‘Bepalen bij welke film een foto hoort of wie erop staan. We kregen setjes foto's van distributeurs, keurig geordend, maar ook schenkingen met losse foto's van verzamelaars, zonder enig idee bij welke films ze horen. Dat was een heel gepuzzel, maar een leuke uitdaging.’

 

 

‘Er kwamen altijd ontzettend veel stills en divaportretten uit Hollywoodfilms binnen. Maar de focus lag bij EYE toch wel altijd op het verzamelen van Nederlandse filmfoto's. Interessant is de verandering in hoe er tegen de filmfoto's werd aangekeken. Vroeger ging het meer om hun functie: wat vertellen ze over de film? Nu is er meer aandacht voor foto’s als op zich staand object en worden ze soms zelfs als kunst gezien. Een soort museale herwaardering.’
 

Tot op het laatst deed Jan-Hein nog bijzondere ontdekkingen. Zo tikte hij dit voorjaar nog voor 50 Euro een collectie foto's van Amsterdamse bioscoopreclames in de jaren dertig op de kop (Zie het blogartikel hierover). 'Ik vond ze via een oud-filmoperateur uit Amsterdam die overleden was. Echt een unieke collectie die tegelijk zowel de geschiedenis van bioscopen als het Amsterdamse straatleven in die tijd in beeld brengt.’
 

Over naar de selectie van Jan-Hein, wat natuurlijk een bijna onmogelijke opgave was. Welke filmfoto’s uit deze enorme collectie zijn hem het meest bijgebleven en waarom? Bereid je voor op zes iconische foto’s uit de filmgeschiedenis! Vandaag nummer 1, en we houden de spanning erin: de komende dagen volgen de andere foto's.



Still uit Nosferatu: Phantom der Nacht (Werner Herzog, 1979, Duitsland), fotograaf Claude Chiarini

‘Werner Herzog is een van mijn meest geliefde regisseurs. Maar deze remake van F.W. Murnau's horrorfilm Nosferatu, eine Symphonie des Grauens, die deels in Delft opgenomen is, vind ik te afstandelijk en gestileerd. Toch vind ik deze foto prachtig, louter vanwege de compositie. Mooi uitgewogen, symmetrisch en rijk aan detail. Eigenlijk is dit bijna geen filmstill, meer een kunstfoto. Op de meeste filmfoto's staan namelijk acteurs, deze trekken van oudsher de meeste aandacht in de vitrine van de bioscoop.’